Xanax (Alprazolam)

Wat is Xanax?

Xanax, ook bekend als alprazolam, is een medicijn uit de benzodiazepinegroep. Artsen schrijven het vaak voor bij angststoornissen en paniekaanvallen. Het werkt door het zenuwstelsel te kalmeren, waardoor gevoelens van angst en lichamelijke spanning afnemen.

Xanax werkt snel, vaak binnen 30 minuten, en heeft een werking van ongeveer zes uur. Door deze snelle werking is het zeer geschikt voor acute angstklachten.

Belangrijkste kenmerken van Xanax

• Behoort tot benzodiazepinen, gebruikt voor angst en paniek.

• Kalmeert het zenuwstelsel, vermindert spanning en angst.

• Oudere volwassenen (>65 jaar) zijn gevoeliger en hebben vaak een lagere dosis nodig.

• Langdurig of verkeerd gebruik kan leiden tot verslaving of overdosering.

• Moet altijd onder toezicht van een arts worden gebruikt, zeker bij bestaande aandoeningen zoals depressie, nier- of longproblemen.

Hoe Xanax werkt

Xanax versterkt de werking van GABA, een neurotransmitter die de hersenen helpt kalmeren. Dit zorgt voor:

• Vermindering van angstgevoelens

• Spierontspanning

• Een rustgevend effect op lichaam en geest

Het effect begint snel, meestal binnen 30 minuten. Regelmatig gebruik kan leiden tot gewenning en afhankelijkheid, waardoor het moeilijk wordt om te stoppen zonder begeleiding.

Waarschuwing: combinatie met alcohol of andere kalmerende middelen kan ernstige bijwerkingen veroorzaken, zoals sufheid, ademhalingsproblemen of bewusteloosheid.

Indicaties voor gebruik

Xanax wordt voorgeschreven voor:

• Acute angst en paniekaanvallen

• Stressvolle situaties die dagelijkse activiteiten verstoren

• Tijdelijk gebruik, meestal 2–4 weken, gevolgd door een gecontroleerd afbouwschema van enkele weken om ontwenningsverschijnselen te voorkomen

Bijwerkingen

Veelvoorkomende bijwerkingen zijn:

• Slaperigheid en vermoeidheid

• Duizeligheid

• Droge mond

• Verminderde coördinatie

• Verwardheid en geheugenproblemen

• Misselijkheid

Minder vaak, maar ernstiger:

• Ademhalingsproblemen

• Onregelmatige hartslag

Langdurig gebruik verhoogt het risico op afhankelijkheid en verslaving.

Risico op verslaving

Xanax is effectief, maar kan verslavend zijn, vooral bij langdurig gebruik of hoge doseringen. Afkickverschijnselen kunnen mild zijn (prikkelbaarheid) tot ernstig (epileptische aanvallen, pijn op de borst).

Veilig stoppen: altijd onder begeleiding van een arts, met een geleidelijk afbouwschema om ontwenningsverschijnselen te minimaliseren.

Interacties met andere middelen

Xanax kan interacteren met:

• Andere sedativa of kalmeringsmiddelen

• Alcohol

• Opioïden zoals morfine

• Sommige antidepressiva of antipsychotica

Deze combinaties kunnen leiden tot verhoogde slaperigheid, ademhalingsproblemen of verergering van depressieve gevoelens.

Gebruik tijdens zwangerschap en borstvoeding

• Zwangerschap: kan risico’s hebben voor de foetus, vooral in het laatste trimester. Pasgeborenen kunnen ontwenningsverschijnselen ontwikkelen of slap worden (“floppy infant syndrome”).

• Borstvoeding: kan sedatie bij de baby veroorzaken, verminderde melkopname en gewichtsverlies.

Doseringen en toedieningsvormen

• Standaardtabletten: 0,25 mg – 0,5 mg

• Langwerkende tabletten: 0,5 mg – 2 mg

• Startdosering volwassenen: 0,25 – 0,5 mg, 2–3 keer per dag

• Oudere of gevoelige patiënten: lagere dosis, vaak 0,25 mg 1–2 keer per dag

• Maximale dagelijkse dosis: 3 mg verdeeld over meerdere innames

Belangrijke adviezen

• Gebruik Xanax altijd zoals voorgeschreven.

• Vermijd alcohol of andere sedativa.

• Houd rekening met oudere leeftijd, eerdere verslavingen of gezondheidsproblemen.

• Combineer het liefst met therapieën zoals cognitieve gedragstherapie (CGT) voor langdurig effect bij angststoornissen.

Conclusie

Xanax is een krachtig en effectief middel tegen acute angst en paniek. Door het risico op verslaving en bijwerkingen is het bedoeld voor kortdurend gebruik en moet het gebruik zorgvuldig worden begeleid door een arts. Langdurig gebruik of plotseling stoppen kan ernstige gezondheidsproblemen veroorzaken.

Het correct volgen van doseringen, afbouwschema’s en interacties met andere middelen is cruciaal voor een veilige behandeling.